Shën Agostini (lat. Aurelius Augustinus Hipponensis , Tagaste, Numidia, 13 nëntor 354 — Hipona, Numidia, 28 gusht 430) ishte filozof, peshkop në Hippo Regius, dhe teolog ; át kishe, doktor i kishës dhe shenjtor i kishës katolike. Ai është shenjtori mbrojtës i Urdhrit fetar agostinian dhe i disa vendeve. Vepra e tij e njohur “Confessiones”, (“Rrëfimet”) quhet shpesh vetë-jetëshkrimi i parë perëndimor dhe lexohet ende nëpër botë.
Jeta
Agostini lindi në vitin 354 në Tagaste një qytet provincial në Provincën Numidia. Qyteti sot quhet Souk-Arrhas dhe ndodhet në Algjeri. Kur lindi iu dha emri Aurelio Agostino. Ai lindi pas konvertimit të perandorit Konstantin në fenë e krishterë. Në këtë periudhë, Afrika e veriut do ti nënshtrohej gjithnjë e më shumë ndikimit të kulturës së krishterë greke, ndërsa ndikimi i kulturës latine do të dobësohej. Kisha e krishterë në Numidia ishte e ndarë në shumë grupe dhe rryma besimi në rivalitet me njëra-tjetrën.
Babai i tij quhej Patricius, ishte qytetar romak, nëpunës i respektuar në administratën romake, dhe pronar i vogël tokash në Tagaste. Babai ishte pagan, por u pagëzua i krishterë pak para vdekjes. Babai ishte shumë i rreptë dhe nuk pati kurrë marrëdhënie krejt të hapura me Monikën ose Agostinin. Por ai ndikoi shumë në formimin e Agostinit duke e mësuar të admironte klasikët e letërsisë latine, gjë e cila e ndihmoi shumë Agostinin gjatë aktivitetit të tij si shkrimtar.
Nëna, Monika (në literaturë ndeshet edhe me emrat Monica, Monnica) ishte e krishterë. Monika konsiderohet në traditën e krishterë si nëna perfekte. Ajo do të luajë një rol të veçantë në jetën e Agostinit dhe të vëllezërve dhe motrave të tij. Dihet se Agostini kishte të paktën një vëlla, Navigius dhe një motër e cila vdiq si virgjëreshë e bekuar, një formë e vjetër e jetës si murgeshë. Ajo nuk e pagëzoi djalin e sapolindur, por u kujdes që ai të merrte mësime mbi fenë e krishterë. Kur Agostini u sëmur shumë rëndë gjatë fëmijërisë, ai u lut që të pagëzohej i krishterë, por ai u shërua përpara se të kryhej pagëzimi dhe kërkoi që të shtyhej pagëzimi për më vonë. Kjo nuk ishte e pazakontë për atë kohë, kur njerëzit përpiqeshin që ta shtynin pagëzimin nga frika se ata mund të bënin mëkate pas pagëzimit.
Mësimet e para i mori në Tagaste dhe më vonë në Madaura. Ai mësoi latinisht, ndërsa njohuritë në gjuhën greke i mbetën të kufizuara. Në vitin 370 u dërgua të përfundonte arsimin në Kartagjenë. Ai dëshironte të punonte si jurist dhe për këtë arsye ai do të studiojë retorikë nga viti 372 deri në vitin 375. Në këtë kohë i vdiq babai.
Pasi lexoi librin “Hortensis” (ky libër ka humbur dhe nuk dihet përmbajtja e tij) të juristit, politikanit, oratorit dhe shkrimtarit romak, Cicero (106-43 p.e.s.), Agostini filloi të interesohet për filozofinë. Ai studiojë midis të tjerash veprat e Platonit dhe që nga viti 373, ai dhe shoku i tij Honoratus filluan të ndjekin Manichaeism, një sekt i krishterë i cili mendonte se bota shpirtërore ishte e krijuar nga Zoti ndërsa ajo materiale ishte krijuar nga E Keqja. Augustini hodhi poshtë shumicën e besimit të krishterë të marrë nga nëna. Në fund të studimeve ai hoqi dorë nga jurisprudenca dhe iu kushtua mësimdhënies së retorikës. Ai filloi të jepte mësime në retorikë dhe gramatikë në vitin 375 dhe vazhdoi kështu për 9 vjet.
Agostini mendohet se ishte një burrë i pashëm, dhe në moshën 18-të vjeçare (viti 372) ai u njoh me një grua të re në Kartagjenë. Ata bashkëjetuan për 14 vjet. Shumica në atë kohë e konsideronin bashkëjetesën si një mënyrë të jetuari të pranueshme. Nga bashkëjetesa u lindi një djalë, Adeodatus në vitin 373. Adeodatus vdiq në vitin 389. Agostini u nda nga kjo grua në vitin 386.
Veprimtaria në Itali
Agustini dha mësime në filozofi dhe retorikë në Thagaste dhe Kartagjena, por ai dëshironte që të shkonte në Romë sepse ai besonte se atje ushtronin artin e tyre mjeshtërit më të mirë dhe të shkëlqyer të retorikës. Në vitin 383 Agustini, kundër dëshirës së nënës së tij, u vendos në Romë për të hapur një shkollë për mësimin e retorikës. Nëna e tij Monika shkoi bashkë me të dhe u vendos me banim në Romë. Agustini u zhgënjye shumë me shkollat romake të cilat ai i vlerësoi si apatike (të mërzitshme). Po ashtu nxënësit e tij ndërronin shpesh mësues për të mos paguar për orët e mësimit. Miqtë e tij të besimit manichean e njohën me prefektin e Qytetit të Romës, Symmachus, të cilit i ishte kërkuar të gjente një profesor të retorikës për oborrin perandorak në Mediolanum (qyteti i sotëm i Milanos).
Në vitin 384 Agustini pranoi ftesën për të punuar si mësues i retorikës në Mediolanum. Monika e shoqëroi atë edhe në Mediolanum. Atje ai ra nën ndikimin e neoplatonizmit dhe kjo i hapi rrugën edhe kthimit në fenë e krishterë të nënës së tij. Gjithë veprimtaria e tij si teolog do të karakterizohet nga ndërthurja e mendimit të krishterë dhe neoplatonizmit. Ndikimi i neoplatonizmit tek Agustini solli si pasojë vazhdimin e ndikimit të Platonit edhe në mesjetë, ndërsa filozofët e tjerë grekë u harruan.
Në moshën 30 vjeç, Agustini, një i sapoardhur nga krahina kishte postin akademik më të shquar në botën latine, në një kohë që poste të tilla të hapnin rrugën për të filluar karrierën në politikë. Megjithatë, Agustini nuk e pëlqente jetën plot tensione në oborrin perandorak, dhe një ditë ndërsa ishte në karrocën e tij duke shkuar për të dhënë një fjalim përpara perandorit, ai u ankua se një lypës i dehur që sapo kishte kaluar në rrugë bënte një jetë me më pak mërzitje se ai.
Nëna tij Monika i bënte gjithmonë presion që ai të bëhej katolik, por ishte peshkopi Shën Ambrozi i Mediolanumit i cili ndikoi më shumë tek Agustini. Ambrozi ishte një mjeshtër i retorikës, ashtu si Agustini, por më i vjetër dhe më me përvojë. Ambrozi ishte një mbrojtës i ortodoksisë nikeane. Ai e njihte shumë mirë gjuhën greke dhe ishte për Agustinin një burim i vyer njohurish mbi teologjinë lindore. Agustini hoqi dorë nga teologjia manikeane pjesërisht për shkak të predikimeve dhe studimeve të tjera të Sh. Ambrozit dhe pjesërisht pas një takimi zhgënjyes me peshkopin manikean Faustus. Por Agustini nuk u bë katolik si Ambrozi dhe Monika, por përqafoi një drejtim neoplatonik pagan mbi të vërtetën. Ai deklaroi se për një farë kohe, atij iu duk sikur po përparonte në përpjekjet e tij, por më në fund ai ra në skepticizëm.
Nëna e tij i bënte presion që ai të martohej. Agustini vendosi të ndiqte këshillën e nënës dhe të martohej. Për këtë arsye ai i dha fund bashkëjetesës me gruan me të cilën kishte bashkëjetuar për 14 vjet. Megjithëse bashkëjetesa pranohej nga shumica e njerëzve, ai nuk mund të martohej me të pas një marrëdhënie të tillë. Djali i tij, Adeodatusi, qëndroi me të, ndërsa nëna e djalit u kthye në Afrikën veriore. Nëna e Agustinit rregulloi martesën e Agustinit me një vajzë në përputhje me pozitën shoqërore të familjes, por Agustini duhej të priste 2 vjet meqënëse vajza ishte ende e re. Agustini menjëherë filloi të bashkëjetonte me një grua tjetër. Në këtë kohë, Agustini i Hippos do të hartonte lutjen e tij më të famshme: “Më jep dëlirësi dhe vetpërmbajtje, por jo akoma” [da mihi castitatem et continentiam, sed noli modo] (Rrëfimet, VIII. vii (17)).
Mendimi teologjik dhe filozofik
Agostini pyeste veten :
Nëse ka Zot, që është i mirë dhe do të mirën për krijesat e tij, atëherë përse lejon që të jetë e keqja dhe dhimbja ?,
Përse njeriu bën të keqen ?
Ka dy shtysa për të cilat Agostini kërkoi të gjente një përgjigje për këto dy pyetje:
para kthimit në krishterim, Agostini përkrahi manekizmin, ku “e keqja” është parimi që ka krijuar botën ;
vlerëson jetën e Jezu Krishtit, i cili i nënshtrohet me dashje së keqes.
Shtysa e fundit ka pasoja të tjera të rëndësishme:
Po atëhere Perëndia, që është i përsosur, a mund t´i nënshtrohet së keqes ?
Dhe nëse kjo ndodh, a është Ai ende Perëndi?
Agostini besonte që ka dy lloje të këqiash :e keqja metafizike dhe e keqja fizike (trupore).
