Lekë Gjoka: Sot ka shumë poetë mitomanë dhe plagjiaturistë

Intervistë me poetin, shkrimtarin dhe publicistin shqiptaro-amerikan, Lek Gjoka

Poeti Lek Gjoka ka lindur në Kallmet të Lezhë, nga e ka origjinën edhe peshkopi shqiptar dhe një nga autorët më të lashtë të letërsisë shqipe, imzot Frang Bardhi.

Në vitin 2001-ë botoi vëllimin poetik “Lotët e puthjes” që pasoi në vitin 2003, me vëllimin poetik “Diellin e kapa për veshësh”. Në vitin 2008-ë vjen me vëllimin e tretë me poezi “Dallgëzim i oqeanit shpirtëror” që e vazhdon në 2013=ën, me vëllimin e katërt poetik “Retë i kam mbyllur më çelës” si dhe me librin me tregime “Përroi i djallit”.

Libri “Takim me vdekje” është libri i gjashtë, në zhanrin e prozës, tregimit, që doli nga botimi në dhjetor të vitit 2016-ë, në Jacksonville Florida SH.B.A, ku edhe ai jeton, punon e krijon, prej 17-ë vite.

Është bashkautor në disa antologji poetike si në Shqipëri ashtu edhe në diasporë si “Balada e largësive”(1995), “45 Poetë për Lezhën” (1996), “Pas Migjenit” (2001), “Zemra prindërore”(2008) etj.. Gjithashtu boton krijimtari dhe publicistikë në gazetat dhe revistat e diasporës shqiptare në SH.B.A, si “GazetaVatra.com , “Illyria”, “Jeta Katolike” “Dielli” “Bota sot” etj.

Autori Lekë Gjoka jeton familjarisht që nga viti 1998-ë, në Jacksonville Florida SH.B.A me bashkëshorten Bardhe Bushpepa dhe dy fëmijët Donald dhe Daniela Gjoka.

Unë pata rastin të bisedonim si dy kolegë e miq, në Jacksonville Florida, dhe poeti e shkrimtari Lekë Gjoka, me shumë dashamirësi dhe dhe mirënjohje rrëfeu rrugëtimin e tij mbresëlënës krijues. Në fund të bisedës ai përcjell edhe një mesazh të për letrat shqipe:

”Sot ka shumë poetë mitomanë dhe plagjiaturistë, dhe një pjesë prej tyre marrin poezitë e të tjerëve Copy& Paste, në rrjetet sociale, veçmas në Facebook dhe në internet, dhe kur e shikon që poezitë tënde apo të X poeti me emër, i shikon në “vëllimet poetike” që ata pa pikë morali i botojnë si të tyret. Arti ka një sitë të madhe, që në mjaft raste, ajo e sit krijimtarinë e çdo poeti të talentuar, edhe të këtyre mitomanëve.

Bisedoi: Raimonda MOISIU

-Sapo më ra në dorë vëllimi tuaj poetik “Retë i kam mbyllur me çelës”. Përpos urimeve, çfarë ju shtyhu ta titulloni me këtë titull?

Vëllimin poetik “Retë i kam mbyllur me çelës” është vëllimi i katërt me poezi i cili ka një cikël poetik me të njëjtin titull. Përmban mesazhin e jetës në planetin Tokë, ku retë e luftërave, dhimbjeve, varfërisë sjellin çdo ditë luftën për ekzistencë mes jetës e vdekjes, lotë e trishtim, ndaj duhet që ne njerëzit e këtij planeti, veçmas politikanët, janë ata që firmosin vdekjen me luftëra dhe trazira. Ata, duhet të ndërgjegjësohen dhe të firmosin paqen. Në mënyrë figurative kam ndërtuar, çelësin shpirtëror dhe këto re i mbylla me atë “celës”, duke sjellë te këta njerëz shijen e jetës, të dashurisë dhe të paqes, të gjithë jemi të përkohshëm në këtë botë të padrejtë.

Vëllim poetik është i ndarë në tre cikle të jetës sonë, dhe të tre ciklet kane një poezi, nga ka marrë edhe titullin cikli dhe hapen me ndjenjën më sublime të jetës;- me dashurinë, me dhimbjen dhe me gëzimin e saj, se dashuria kurrë nuk e ngatërron rrugën e saj. Titullin i ciklit të parë e kam pagëzuar me “Sa peshon një puthje?”, sepse ka disa dashuri; dashuria për Nënën, për të dashurën, gruan, për fëmijët, për Mëmëdheun, për Paqen në botë. etj.

Cikli i dytë poetik titullohet me të njëjtin titull sikur është libri dhe e thashë më sipër se përse e kam titulluar ashtu.

Ciklin i tretë ia kam kushtuar kohës dhe titullohet “Kohën e kapa për dore” ku ka poezi për muajt e vitit, ditën e javës, Vitin e ri, Krishtlindjet etj. Pra ne njerëzit e këtij planeti jemi bashkë udhëtarë me kohën, ndaj në këtë vëllim poetik, kam thurur vargje dhe këtyre jam munduar t’iu jap jetë në të gjitha aspektet e jetës, mes dashurisë dhe kohës që ikën me vrap, sa kur shikon thinjat në flokë kujtohesh se sa shpejt ikën jeta ndaj duhet ta jetojmë jetën me sa mundësi që kemi, të largojmë e mposhtim stresin, të sjellim gëzim dhe paqe dhe të jemi human në këtë jetë sa të bukur por edhe shumë të ngarkuar me lot, dhimbje dhe varfëri ekstreme.

–Cilat kanë qenë përfytyrimet më të hareshme se një ditë do të bëheshit poet e prozator? Kush ka qenë, tregimi, apo poezia e parë që ju keni shkruar?

Asnjëherë nuk kam shkruar që të bëhem poet, dhe prozator që të fitoj çmime apo famë. Shkruaj, sepse Zoti më ka dhuruar këtë pasion dhe dhunti, dhe nuk dëshiroj që të vdesë, por në njëfarë mënyre dëshiroj edhe unë t’i shërbej shoqërisë dhe njerëzve që më rrethojnë, duke iu çuar mesazhin e dashurisë njerëzore.

Mbaj mend që poezinë e parë e kam shkruar në kohën e diktaturës komuniste, kur isha në vitin e tretë të shkollës së mesme dhe ia kushtoja një bashkëfshatarit tim nga Kallmeti i Lezhës, shkrimtarit të letërsisë së vjetër shqiptare Frang Bardhi.

-Kush ka ndikuar në mënyrë të veçantë dhe ju ka frymëzuar apo inkurajuar, për t’u bërë shkrimtar?

Ndikimin më të madh për frymëzim e kam nga jeta ku edhe vete kam kaluar ne një oqean jetë, plot dallgë, vuajtje, lot, jam përballuar me vdekjen disa herë në mërgim, por falë zotit dhe jetës, që po e jetoj jetën

-Cilat janë shprehitë tuaja të të shkruarit, p.sh., shkruani çdo ditë, përdorni kompjuterin apo shkruani me dorë. Dëgjoni muzikë apo dëshironi qetësi, ndërsa shkruani?

Shkruaj kur ndjenjat me thotë atë që përjetoj ta hedh në letër, t’i jap jetë dhe frymë, muzë.

Shkrimtari dhe poeti nuk matet kurrë sa shkruan dhe nëse shkruan për ditë apo jo, por sa frymë ju jep në vargje jete personazheve të tij, që të mbesin në përjetësi dhe në mendjen e lexuesve.

-Çfarë është një “muzë”. Është aftësi gjenetike sipas mendimit tuaj?

Muze është dhunti gjenetike, që me shumë punë krijon një vepër për lexuesit.

-Poezitë tuaja, janë mes mendimit artistik dhe filozofik. E ndjeni reagimin e lexuesve dhe çfarë sekreti ka Leka, nëse mundeni ta ndani me lexuesin e krijuesin e gjerë?

Falë rrjeteve sociale si Yahoo dhe tani Facebook, që përveç gjerave negative, ku të gjithë janë të“barabartë”, kanë edhe të mirat e tyre, sepse pa shpenzime poezinë, tregimin apo një shkrim publicistik, e ndan me lexuesin. Personalisht ndjehem mirë ku çdo poezi, tregim apo shkrim publicistik, e hedh në faqen time publike në Facebook (madje edhe kur i ripublikoj) dhe shikoj se për 24 orë e lexojnë disa mijra lexues, ndjej një kënaqësi të madhe shpirtërore, sepse mesazhi që unë dua të përcjell, ia ka arritur qëllimit. Për mua lexuesi është çmimi më i madh, që dëshiroj ta kem në krijimtarinë time, nuk kam as ego apo të shqetësohem se përse shoqata apo individë të ndryshëm, si dhe institucionet përkatëse shtetërore i japin çmimet në bazë miqësie, qoka, dhe rrallë herë në bazë të veprës.

– Përveç talentit që është meritë e juaja, kujt ia dedikoni arritjet tuaj në letërsi?

Vetes në radhë të parë, jetës në udhëtimin e trishtë e të lumtur të saj, si dhe familjes ku një vend të veçantë zë edhe bashkëshortja ime Bardhe Bushpepa, për përkrahjen në krijimtarinë time.

-Sa iu ndihmon angazhimi profesional në kultivimin e pasionit tuaj për letërsinë?

Ndoshta mungesa e vendlindjes ka edhe ajo një ndikim të madhe në pasionin tim e të shkruarit , është një katalizator me shumë. Puna që kam bërë në Florida nuk ka ndonjë ndikim në pasionin e letërsisë.

-Përveç librave të botuar me poezi, “Lotët e puthjes”2001, “Diellin e kapa për veshësh”,2003, “Dallgëzim i oqeanit shpirtëror”, 2008, “Retë i kam mbyllur më çelës” 2013. Ju gjithashtu keni provuar veten në gjininë e prozës, me librat me tregime “Përroi i djallit”(2013) dhe “ Takimi me vdekjen”(2016). Kush ka qenë frymëzimi për tregimet e librit?

Frymëzimet e mija për në fushën e prozës është jeta që kam kaluar unë dhe shoqëria që më rrethon ajo virtuale dhe e përditshmja reale.

-Ju ndjek vazhdimisht në krijimtarinë tuaj, duke qenë kështu një lexuese e rregullt e saj, mendoj se poezia e proza tuaj nuk është fantazi, por në to është bota e brendshme njerëzore. Si shkoni ju në lidhje me vendosjen e emrave të njerëzve e të vendeve, në ndërtimin e një “bote të re”, me tipike burim-rrëfim-frymëzim-kulturë?

Sigurisht çdo krijim artistik ka dhe duhet të ketë fantazi, por tregimet në të dy librat e mij, janë bazuar nga ngjarje jetësore të ndodhura dhe përjetuara. Personazhet , emrat e tyre janë sipas vendit, ku edhe kanë ndodhur ngjarja dhe sigurisht nuk janë emra të personave konkretë, me ndonjë përjashtim të rallë. Zakonisht një pjesë e madhe e personazheve janë ajo shtrese shoqërore, të cilët përbëjnë shumicën e planetit dhe shumë veta gjejnë vetveten në tregimet e mia. Sigurisht në mjaft raste real, tregimet duken sikur kanë ndodhur në kohën e Migjenit, por jo, janë edhe të këtij shekulli, që ne po jetojmë. Mjaft miq të mij, shpesh herë më marrin në telefon, dhe më thonë, se lexova në gazetën Illyria, Dielli etj., atë X tregim dhe dij një histori pothuajse identike me jetën e një shokut tim, që në fakt unë nuk e njihja fare, pra e thënë troç kam si detyrim moral të përshkruaj jetën e njerëzve të thjeshte, sepse edhe vetë kam erdhur nga ajo shtresë dhe nuk dua të shkëputem kurrë nga sinqeriteti dhe thjeshtësia, pasuria më e madhe e çdo njeriu i çdo lloj shtrese superiore të jetë.

-Zhanrin e prozës, -të tregimit – “e bëtë ju që të vinte te ju” apo është preferenca tuaj? Cilat janë elementët thelbësorë të tij?

Tregime kam shkruar që në rininë time. Aty është vete jeta ime, e cila më jep shtysë sikur më thotë:- Vazhdo, jepu jetë e frymë personazheve tënde, sepse është gjithmonë dikush, dhe mund t’i japësh shpresë për jetën, duke pasur ngjashmëri jete me personazhin që ai lexon, me mesazhin që jap mundohem t’I largoj disi nga streset e mosmarrëveshjet e ditës, të jetës e mërgimit, gjithmonë në emër të dashurisë njerëzore.

-Ju i paraqisni personazhet nga jeta reale në përshtatje me kohën e situatën, apo anasjelltas?

Kur shkruaj një tregim për disa ditë, unë jetoj shpirtërisht me ngjarjen dhe shkrihem në një me gjendjen emocionale të personazheve të mij. Kur filloj e shkruaj gjithçka rrjedh vetë, farë thjeshtë ndoshta edhe falë pasionit, dëshirës dhe dhuntisë. Madje ka raste në ndonjë tregim me dhimbje, pasi e kam mbaruar, dhe e e lexoj, më shkojnë edhe lot, nga jeta plot vuajtje e tij.

-A të ka rastisur gjatë jetës tuaj të jeni takuar apo të keni pirë kafe me ndonjë nga personazhet e tregimeve tuaja?

Po me disa, por me njërin jetoj për ditë, çdo sekondë të jetës sime. Ai jam vet unë në librin e fundit “Takim me vdekjen”, që ka dhe një tregim me të njëjtin titull.

– Cilat janë sfidat më të mëdha, për ju si autor i disa vëllimeve me poezi dhe prozë?

Poezia është diçka, që do fjalë dhe figura artistike, metafora të goditura e përzgjedhura, një mesazh të qartë filozofik e artistik, ndërsa proza është rrëfim artistik e narrativ të karaktereve, që lexuesi, kur ta lexojë duhet ta përfytyrojë atë ashtu sikur e përshkruan në rrëfim.

Sfida më e madhe në poezi dhe prozë është të jesh vetvetja,që personazhit në tregim apo dhe poezi duhet t’i japësh jetë, për të përçuar te lexuesin mesazhin e dhimbjes e dashurisë njerëzore, paqes shpirtërore.

-A do ta keni të vështirë të rrëfeni në të shkruar një romancë dashurie rreth jetës intime të një gruaje?

Jo nuk besoj se e kam të vështirë, por nuk kam ndonjë shtysë personale, sepse më pëlqen të vazhdoj të jem vetvetja dhe të hedh në letër, ato që unë i përjetoj.

-Kur ktheni kokën pas ndër vite, si e shikoni krijimtarinë tuaj përgjatë viteve? Cilat janë drejtimet dhe objektivat interesante për të ardhmen?

Në fakt çdo gjë e kam lënë të jetë spontane. Nuk kam ndërmend ta mat krijimtarinë time me numra, sepse numrat kanë vlerë vetëm në moshë dhe jo në krijimtarinë letrare. Kam shumë projekte, por varet se sa realizohen, sepse vetë jeta të sjell gjëra të pa pritura.

-Për lexuesit e kësaj interviste -kush është poeti dhe prozatori, Lek Gjoka?

Lek Gjoka është një shqiptar nga Kallmeti i Lezhës, i cili që nga moshën 20 vjeçare udhëton nëpër rrotullat e ndryshkura dhe të lara me gjak të mërgimit në Greqi, Itali, Mal të Zi dhe që nga 1998-ë në Jacksonville Florida. Jeta ime ka kaluar nëpër mjaft dallgë shpirtërore dhe trupore, pas një aksidenti në Fernandina Beach, në shkurt të vitit, 2015-ë, nga i cili akoma vazhdoj të kem pasoja të mëdha, mbas nëntë ndërhyrjeve kirurgjikale. Por ngrohtësia familjare, shoqëria pa interesa dhe pasioni për artin është shpresa e vetme që më bën të besoj, se përsëri do të bëhem mirë nga shëndeti, të vazhdoj udhëtimin jetësor dhe familjar në trenin e jetës.

-Çfarë dëshiron të ndash me kolegët dhe audiencën e lexuesve, që janë duke e lexuar këtë intervistë?

Thjeshtësia, paqja dhe humanizmi janë pasuria më e madhe e çdo njeriu, ndaj është mirë t’i dashurosh këto virtyte njerëzore.

-Mesazhi për botën hyjnore të artit…

Sot ka shumë poetë mitomanë dhe plagjiaturistë, dhe një pjesë prej tyre marrin poezitë e të tjerëve Copy& Paste, në rrjetet sociale, veçmas në Facebook dhe në internet, dhe kur e shikon që poezitë tënde apo të X poeti me emër, i shikon në “vëllimet poetike” që ata pa pikë morali i botojnë si të tyret. Arti ka një sitë të madhe, që në mjaft raste, ajo e sit krijimtarinë e çdo poeti të talentuar, edhe të këtyre mitomanëve. Andaj iu bëj thirrje kësaj race krijuesish, të jeni sa më të ndërgjegjshëm, mos luftoni që të hyni në fushën krijimtarisë, me zhurmën dhe e forcën materiale dhe atë të plagjiaturës, apo duke paguar njerëz që t’iu shkruajnë libra, ego e çmendur e vetgjymtimit intelektual e qytetar, duke fituar edhe çmime imagjinarë, sepse do të vdisni shumë shpejt, pranojeni artin e të shkruarit si pasion e dhunti, si diçka të shpirtit të shenjtë, hyjnore në shërbim të dashamirësve të artit e letërsisë